Yeni Yayın: Osmanlı- İran İlişkileri

İran’ı daima Türkiye’nin önemli komşularından biri olarak değerlendiren Sarısaman, Türk İran ilişkilerinin ihmal edilmemesi gerektiğini düşündüğü için böyle bir eser kaleme almıştır. Tarihçi misyonu ve vizyonuyla hareket eden Sadık Sarısaman, bu alanda literatürün eksikliğini görerek katkı yapmayı hedeflemiştir. Bu minvalde Birinci Dünya Savaşı konjonktüründe Osmanlı- İran İlişkilerini askeri, siyasi ve ticari boyutlarıyla incelemiştir. 

Üç bölümden oluşan kitabın ilk bölümünde Birinci Dünya Savaşı’nın ilk safhalarında İran’a yönelik faaliyetler bağlamında Osmanlı Devleti’nin İran’a yönelik askeri planları, İran’a yönelik oluşturulan Birinci ve Beşinci Kuvve-i Seferiyeler, İbrahim Fevzi Bey Müfrezesi,  İran üzerinden Hindistan ve Afganistan’a ulaştırılmaya çalışılan kuvve-i seferiyeler, Goltz Paşa’nın 6. Ordu Kumandanlığı dönemindeki askeri faaliyetler aktarılmıştır. 

İkinci bölüm ise 13. Kolordu’nun İran harekâtı bağlamında Rus kuvvetlerinin 13. Kolordu tarafından geri alınması,  13. Kolordu’nun İran topraklarına girerek önce Kasrışirin’e ve Kirmanşah’a, daha sonra da Hemedan’a kadar ilerlemesi ve İran Devleti’ni Osmanlı ve müttefikleri yanında savaşa girmeye zorlamak, Hindistan’a kadar ilerlemek görevi verilen kolordunun geri çekilmesini ihtiva etmektedir. 

Son bölüm olan üçüncü bölümde siyasi, ticari ve sosyal konular üzerinde durulmuştur. Siyasi konular kategorisinde “Osmanlı Devleti’nin cihat ilanı ve İran’daki yankıları, Türkiye ve Almanya’nın İran’da çeşitli güçlerle yaptıkları anlaşmalar ya da anlaşma teşebbüsleri, İran’da geçici hükümetin başkanlığına getirilen Nizamüssaltana ve hükümeti, İran’da Türkler tarafından kurdurulan Difâ’-i İslam Cemiyeti, Ermeni Meselesi’nin Türk İran ilişkilerine etkileri, İran Şehzadesi Salarüddevle’nin Türkiye’de tutularak İran’a karşı bir tehdit unsuru olarak kullanılması, Afgan Prensi Serdar Abdülmecid’in Türkiye ziyareti, İran’da Türk-İngiliz ve Türk-Alman rekabetleri  yer almaktadır. Ekonomik ilişkiler kapsamında “ Birinci Dünya Savaşı yıllarındaki Türk-İran Ticari İlişkileri” incelenmiştir. Sosyal gelişmeler kategorisinde ise “Savaş yıllarında Osmanlı kadınlarının İranlılarla evlenme yasağının ne şekilde uygulandığı” açığa kavuşturulmuştur. 

Türk Tarihi Çalışmalarına ve literatüre tarihçi misyon ve vizyonuyla farklı bir değer sunan müellifin söz konusu eseri tarihçiler için kıymetli bir kaynak niteliğindedir. 

Esere ulaşabilmek için tıklayınız.